Historia Żoliborza
Nazwa Żoliborz pojawia się w XVIII wieku. Wcześniej używano nazw Polikowo, Polików, Polków i Fawory. Obecna nazwa pochodzi od francuskiego Joli Bord (wym. Żoli Bor), co oznacza "piękny brzeg". Początkowo powszechnie używano nazwy francuskiej, później spolszczonej na Żoliborż. Powiązana jest ona z konwiktem pijarów.
W 1774 roku ks. Augustyn Orłowski, rektor Collegium Nobilium i współpracownik Stanisława Konarskiego zakupił część jurydyki szymanowskiej dla zbudowania tu letniej siedziby uczelni. Budynki konwiktu były tak malownicze, że tę część Faworów zaczęto nazywać Joli Bord. Z czasem nazwa ta przyjęła się dla całej dzielnicy.
Pierwsze wzmianki o osadnictwie w miejscu dzisiejszego Żoliborza pochodzą z II połowy XIV wieku. Istniała tu wówczas wieś Polikowo, będąca własnością książąt mazowieckich. Zwarta zabudowa osady obejmowała teren pomiędzy obecnymi ulicami Mickiewicza, Małogoską, Promyka i Krasińskiego. Tereny uprawne i lasy należące do wsi rozciągały na obszarze dzisiejszego Żoliborza, Marymontu i Bielan. Wieś przecinały trzy rzeki o bardzo dużym znaczeniu dla rozwoju osadnictwa: Bełcząca, Drna i Rudawa. Od XVI wieku wieś nosiła nazwę Polików, a od XVIII wieku nazywano ją Polków.
Wieś pozostała własnością książęcą do 1641 roku, kiedy to król Władysław IV Waza darował ją kamedułom spod Krakowa. Na Polkowej Górze, obecnie znajdującej się na terenie Lasku Bielańskiego, stanęły drewniane zabudowania klasztorne. Następnie część swoich zabudowań kameduli przekazali Janowi III Sobieskiemu, który wybudował tu królowej Marysieńce letni pałacyk wg projektu Tylmana z Gameren. Samemu miejscu, na cześć Marysieńki, nadano nazwę Marymont od francuskiego Marie Mont, czyli "Góra Marii". Dziś w miejscu rezydencji królowej wznosi się Kościół Matki Bożej Królowej Polski.
Na rozkwit północnych przedmieść Warszawy wpłynęła działalność szpitala św. Ducha, który posiadał w Polikowie tereny między rzekami Drną i Bełczącą. Powstał na nich trzywłókowy folwark z młynami, stawami rybnymi, browarem, cegielnią, hodowlą, ogrodami warzywnymi i sadami owocowymi. Od II połowy XVII wieku folwark szpitala św. Ducha zaczęto określać mianem Fawory od łacińskiego słowa favor oznaczającego "przychylność". Najprawdopodobniej miała ona wskazywać na powstanie folwarku w drodze nadań książęcych. Z czasem Faworami zaczęto nazywać całą dzielnicę. Dziś upamiętnia to jedna z ulic na terenie cytadeli.
W roku 1791 Fawory zostały włączone do Warszawy. Weszły wraz z Nowym Miastem w skład II cyrkułu nowomiejskiego.
W 1831 roku teren dzielnicy został zajęty pod budowę cytadeli. Budowa została zakończona w 1834, a jej kosztami (5 miliardów rubli) obarczono miasto. Na wiele lat zahamowało to inwestycje miejskie. Cytadela uniemożliwiła także rozbudowę Warszawy wzdłuż Wisły w kierunku północnym.
Na okres międzywojenny przypada najbardziej dynamiczny rozwój dzielnicy. Powstała tu nowoczesna dzielnica mieszkaniowa. Na Żoliborzu Oficerskim założono miasto-ogród z zabudową willową. Do dziś 50% powierzchni dzielnicy stanowi zabudowa jednorodzinna. Na Żoliborzu rozwinęło się w tym czasie także budownictwie wielorodzinne. Dzielnica oferowała proste i funkcjonalne mieszkania na każdą kieszeń ze skwerami i placami zabaw na wewnętrznych dziedzińcach. W 1925 roku uroczyście położono kamień węgielny pod pierwszy budynek Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej (zburzony podczas wojny; dziś w tym miejscu znajduje się w nim m.in. Kino Wisła).
Na Żoliborzu, w okolicach ulicy Suzina, miały miejsce pierwsze walki powstania warszawskiego. Dziś, to i inne wydarzenia z powstania upamiętniają tablice na domach i pomniki porozrzucane po całym terenie dzielnicy.
W okresie PRL-u na dużym obszarze Marymontu wybudowano bloki w technologii wielkiej płyty. Przy ulicy Promyka znajduje się blok przypominający nieco Superjednostkę, potężny budynek mieszkalny ("mrówkowiec") znajdujący się w centrum Katowic. Ponoć o jego budowie zadecydował Edward Gierek, który w czasie czynów partyjnych kładł osobiście chodnik na pobliskiej ulicy Krasińskiego. Na jednym z bloków przy ulicy Promyka w 2006 roku zabezpieczono płytą z pleksi opozycyjne graffiti z lat 80. ubiegłego wieku.
Historia Placu Lelewela:
Plac powstał pod koniec lat 20. XX wieku. Jest położony między ulicami Szczepanowskiego a Żółkowskich. Dochodzi do niego również ulica Modrzejewskiej. Dawniej zbiegała się z nim także nieistniejąca już dzisiaj ulica Chełmońskiego.
Plac tworzy formę parku z alejkami dla pieszych, placem zabaw oraz obiektami sportowymi, które powstały dzięki staraniom grupy inicjatywnej "Plac Lelewela". Od południa zamyka go skarpa, którą można się przedostać w stronę ulicy Krechowieckiej, a od północy granicę stanowi jezdnia placu. Przez plac przebiega ścieżka rowerowa łącząca ulice Krechowiecką i Żółkowskich.
Źródło - artykuł w Wikipedii,
autorzy: wikipedyści,
licencja: GNU FDL,
Źródło - artykuł w Warszawawikia,
autorzy: wikiapedyści,
licencja: GNU FDL,