Marki
Pod koniec XVI wieku nadano z dóbr królewskich 2 włóki ziemi (ok. 34 hektarów) rodowi Marków (Markowiczów), skąd wzięła początek nazwa miejscowości. Wkrótce Jan i Wojciech Markowicze otrzymali też przywilej królewski na posiadanie młyna na rzeczce Długiej, natomiast mieszkańcy zajmowali się głównie uprawą roli.
Toczone w kolejnych wiekach wojny (m.in. potop szwedzki, III wojna północna) doprowadzały wielokrotnie do zniszczeń w Markach i okolicy jak też do utraty życia wielu ówczesnych mieszkańców.
Kalendarium wydarzeń z tego okresu:
W roku 1883 tereny należące wcześniej do spółki udziałowej pod nazwą "Folwark i cegielnia wójtostwa Marki" zakupili pochodzący z przemysłowego miasta Bradford angielscy przedsiębiorcy – bracia Edward, Alfred i John Briggs. W roku 1884 firma "Briggs, Posselt i spółka" uruchomiła w Markach jedną z największych i najnowocześniejszych wówczas przędzalni wełny w Europie Środkowo-Wschodniej, produkującą głównie na rynek rosyjski. Bracia Briggs zbudowali także w Markach m.in. osiedle robotnicze oraz budynek szkoły elementarnej – obecnie będący siedzibą Mareckiego Ośrodka Kultury. Uruchomienie w roku 1897 linii kolei konnych łączących Targówek z Pustelnikiem, przekształconej w 1899 w trakcję parową i przedłużonej do Radzymina przyczyniło się do dalszego rozwoju miejscowości. W roku 1904 poświęcono zbudowany w stylu neogotyckim kościół pod wezwaniem św. Izydora Oracza, który przejął funkcje służącego wcześniej mieszkańcom drewnianego kościółka w Grodzisku.
Kalendarium wydarzeń z tego okresu:
Marki, obok Radzymina, Ossowa i innych miejscowości podwarszawskich, odegrały istotną rolę w tzw. bitwie warszawskiej w czasie wojny polsko-bolszewickiej. Wprawdzie w samych Markach nie toczyły się walki, lecz mieściły się tu ośrodki decyzyjne.
Rozkazem generałów Tadeusza Rozwadowskiego i Kazimierza Sosnkowskiego z 3 sierpnia 1920 r. wycofano z frontu i przeniesiono w rejon Marek 11 dywizję piechoty. 10 sierpnia 1920 r. do Marek przybył ze swoim sztabem płk Eugeniusz Szpręglewski. Na siedzibę sztabu przeznaczono zabudowania fabryki Briggsów. Czołówka amunicyjna znajdowała się w Pustelniku II, niedaleko stacji kolejki. W Markach stacjonował także odwód 11 dywizji piechoty. Znajdowały się tu również tabory wojskowe z zaopatrzeniem.
W Pustelniku – najprawdopodobniej w Zgromadzeniu Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi oraz w Strudze – w Zakładzie Opiekuńczym dla chłopców mieściły się szpitale polowe. Czołówka sanitarna mieściła się w Szkole Podstawowej nr 1 w Markach.
Naczelne dowództwo nakazało 11 sierpnia 1920 r. przygotowanie rezerwy łączności w Modlinie, Zegrzu, Markach, Rembertowie i Górze Kalwarii. Przewody rozciągnięto na słupach wzdłuż szosy Warszawa – Marki – Radzymin – Wyszków. Centrala łączności dla całej dywizji mieściła się w pałacyku braci Briggsów. Istotną rolę w bitwie o przedmoście Warszawy odegrała kolej marecka, służąc przede wszystkim jako jeden z podstawowych środków transportu dowożących żołnierzy oraz zaopatrzenie i prowiant dla walczących na pierwszej linii frontu. Kolejką marecką odwożono też rannych do głównego punktu medycznego na dworzec Warszawa Wileńska. Na mareckim cmentarzu parafialnym znajduje się zbiorowa mogiła około 40 polskich żołnierzy poległych w bitwie o przedmoście Warszawy.
Marki w II Rzeczypospolitej
Marki po II wojnie światowej
W Czarnej Strudze nad rzeką stała karczma, której mury odpowiadały na życzliwe pozdrowienia wędrowców echem aż osiem razy odbitym.
Podanie głosi, jakoby przed trzystu laty pewien potomek znakomitego rodu, dziedzic bardzo licznych włości, Przybywszy do Warszawy, przepychem i zbytkiem chciał przewyższyć wszystkich mieszkańców. Dostatki pozwalały mu na wielkie uciechy, ale przyjemności i hulaszcze życie zniszczyły cały jego majątek, który też wkrótce utracił. Doprowadzony do zupełnej ruiny i ubóstwa tułał się zubożały magnat po Warszawie i żywiony był z litości przy furcie klasztornej ojców Bernardynów. Po nędzy przyszła i słabość niebezpieczna, a ta rozbudziła w nim żal za grzechy i chęć ucieczki od życia i świata. Na pokutę wybrał sobie pustelnię niedaleko Warszawy, gdzie zamieszkiwał przez długie lata. Pod koniec życia otrzymał od krewnych znaczny spadek. Za otrzymane pieniądze wybudował w pobliżu swojej pustelniczej chatki kościół modrzewiowy. i tak to bogobojnie wielki grzesznik i pokutnik życia dokonał. Na pamiątkę tego wydarzenia wieś, która obok wybudowanego kościółka powstała, Pustelnikiem została nazwana.
Stare Marki
W latach 1897-1974 Stare Marki z Warszawą łączyła kolej konna Kolejki Mareckiej, w 1899 przedłużona do Radzymina i zastąpiona trakcją parową. W Starych Markach znajdował się Przystanek osobowy Marki
Pustelnik
Pustelnik - część miasta Marki w województwie mazowieckim w powiecie wołomińskim. Do 1957 roku, kiedy Marki otrzymały prawa osiedla, oddzielna wieś. Od 1967 w granicach miasta Marki.
Wieś w okresie międzywojennym znajdowała się w gminie Marki, po II wojnie światowej jedna z 7 gromad wchodzących w skład gminy Marki, powiat radzymiński, województwo warszawskie. Po reformie administracyjnej w 1952 w powiecie wołomińskim. W 1955 zlikwidowane zostały gminne rady narodowe i utworzono Gromadzkie Rady Narodowe w Markach, Pustelniku, Strudze, Zielonce, Ząbkach i Kątach Grodziskich. W 1957 zlikwidowano Gromadzką Radę Narodową w Pustelniku i włączono go do Osiedlowej Rady Narodowej w Markach.
W 1897 Pustelnik z Markami i Warszawą połączyła kolej konna Kolejki Mareckiej, w 1899 przedłużona do Radzymina i zastąpiona trakcją parową. Z uwagi na pokłady gliny pracowały tu liczne cegielnie. Na początku XX wieku istniała tu murowana synagoga, zniszczona przez Niemców już w 1939 roku.
W dawnym folwarku Olechowiczów w 'Czerwonym Dworze' od końca XIX wieku działał szpital, gdzie w czasie leczenia w 1911 umiera kompozytor i malarz litewski Mikalojus Konstantinas Čiurlionis (co upamiętnia tablica na ścianie budynku). Od 1928 w Czerwonym Dworze funkcjonuje Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi, które obecnie prowadzi Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Abpa Felińskiego w Markach-Pustelniku.
Etymologia nazwy Marki
Podanie głosi, jakoby przed trzystu laty pewien potomek znakomitego rodu, dziedzic bardzo licznych włości, Przybywszy do Warszawy, przepychem i zbytkiem chciał przewyższyć wszystkich mieszkańców. Dostatki pozwalały mu na wielkie uciechy, ale przyjemności i hulaszcze życie zniszczyły cały jego majątek, który też wkrótce utracił. Doprowadzony do zupełnej ruiny i ubóstwa tułał się zubożały magnat po Warszawie i żywiony był z litości przy furcie klasztornej ojców Bernardynów. Po nędzy przyszła i słabość niebezpieczna, a ta rozbudziła w nim żal za grzechy i chęć ucieczki od życia i świata. Na pokutę wybrał sobie pustelnię niedaleko Warszawy, gdzie zamieszkiwał przez długie lata. Pod koniec życia otrzymał od krewnych znaczny spadek. Za otrzymane pieniądze wybudował w pobliżu swojej pustelniczej chatki kościół modrzewiowy. i tak to bogobojnie wielki grzesznik i pokutnik życia dokonał. Na pamiątkę tego wydarzenia wieś, która obok wybudowanego kościółka powstała, Pustelnikiem została nazwana.
Źródło - artykuł w Wikipedii,
autorzy: wikipedyści,
licencja: GNU FDL,
Urząd Miasta Marki
Historia Marek
Badania archeologiczne wskazują, że osadnictwo na obszarze zajmowanym przez dzisiejsze Marki występowało już w czasach prehistorycznych. Prace wykopaliskowe doprowadziły m.in. do odnalezienia przy ul. Hallera narzędzi krzemiennych datowanych na 5 tysiąclecie p.n.e. (kultura komornicka – rozwijająca się w okresie mezolitu najwcześniejsza znana kultura na obszarze Polski). Z późniejszych okresów odkryto m.in.: fragmenty ceramiki z epoki brązu, pozostałości osady z I-II w. naszej ery oraz studnię z pnia dębowego datowaną na X wiek.Pod koniec XVI wieku nadano z dóbr królewskich 2 włóki ziemi (ok. 34 hektarów) rodowi Marków (Markowiczów), skąd wzięła początek nazwa miejscowości. Wkrótce Jan i Wojciech Markowicze otrzymali też przywilej królewski na posiadanie młyna na rzeczce Długiej, natomiast mieszkańcy zajmowali się głównie uprawą roli.
Toczone w kolejnych wiekach wojny (m.in. potop szwedzki, III wojna północna) doprowadzały wielokrotnie do zniszczeń w Markach i okolicy jak też do utraty życia wielu ówczesnych mieszkańców.
Kalendarium wydarzeń z tego okresu:
- 1565 – najstarsza wzmianka o rzece Długiej i urządzonych na niej młynach
- 1601 – najstarsza informacja pisana o wsi Marki w dokumencie podpisanym przez Zygmunta III Wazę
- 1650 – ludność Marek liczy około 40 mieszkańców
- 1656 – zniszczenie Marek w czasie trzydniowej bitwy o Warszawę
- 1765 – najstarszy opis mareckiej karczmy
W roku 1883 tereny należące wcześniej do spółki udziałowej pod nazwą "Folwark i cegielnia wójtostwa Marki" zakupili pochodzący z przemysłowego miasta Bradford angielscy przedsiębiorcy – bracia Edward, Alfred i John Briggs. W roku 1884 firma "Briggs, Posselt i spółka" uruchomiła w Markach jedną z największych i najnowocześniejszych wówczas przędzalni wełny w Europie Środkowo-Wschodniej, produkującą głównie na rynek rosyjski. Bracia Briggs zbudowali także w Markach m.in. osiedle robotnicze oraz budynek szkoły elementarnej – obecnie będący siedzibą Mareckiego Ośrodka Kultury. Uruchomienie w roku 1897 linii kolei konnych łączących Targówek z Pustelnikiem, przekształconej w 1899 w trakcję parową i przedłużonej do Radzymina przyczyniło się do dalszego rozwoju miejscowości. W roku 1904 poświęcono zbudowany w stylu neogotyckim kościół pod wezwaniem św. Izydora Oracza, który przejął funkcje służącego wcześniej mieszkańcom drewnianego kościółka w Grodzisku.
Kalendarium wydarzeń z tego okresu:
- 1821 – Leon Drewnicki założył folwark nazwany później od jego nazwiska Drewnicą
- 1834 – wybrukowanie przechodzącego przez Marki traktu Warszawa – Radzymin
- 1852 – budowa pomnika dziękczynienia za ocalenie Marek, Pustelnika i okolicznych wiosek od epidemii cholery
- 1883 – rozpoczęcie budowy fabryki przędzalniczej przez przemysłowców angielskich spółkę "Briggs & Posselt"
- 1883 – po raz pierwszy na Mazowszu zastosowano oświetlenie elektryczne
- 1 maja 1894 – pierwsze strajki w fabryce Briggsów
- Marzec 1897 – pierwszy kurs konnej Kolejki Mareckiej z Targówka do Marek
- 3 maja 1899 – wmurowanie kamienia węgielnego pod budowę kościoła w Markach
- 10 kwietnia 1911 – w szpitalu w Pustelniku umiera Mikołaj Konstanty Ciurlionis
- 1916-1918 – Marki pod okupacją niemiecką
Marki, obok Radzymina, Ossowa i innych miejscowości podwarszawskich, odegrały istotną rolę w tzw. bitwie warszawskiej w czasie wojny polsko-bolszewickiej. Wprawdzie w samych Markach nie toczyły się walki, lecz mieściły się tu ośrodki decyzyjne.
Rozkazem generałów Tadeusza Rozwadowskiego i Kazimierza Sosnkowskiego z 3 sierpnia 1920 r. wycofano z frontu i przeniesiono w rejon Marek 11 dywizję piechoty. 10 sierpnia 1920 r. do Marek przybył ze swoim sztabem płk Eugeniusz Szpręglewski. Na siedzibę sztabu przeznaczono zabudowania fabryki Briggsów. Czołówka amunicyjna znajdowała się w Pustelniku II, niedaleko stacji kolejki. W Markach stacjonował także odwód 11 dywizji piechoty. Znajdowały się tu również tabory wojskowe z zaopatrzeniem.
W Pustelniku – najprawdopodobniej w Zgromadzeniu Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi oraz w Strudze – w Zakładzie Opiekuńczym dla chłopców mieściły się szpitale polowe. Czołówka sanitarna mieściła się w Szkole Podstawowej nr 1 w Markach.
Naczelne dowództwo nakazało 11 sierpnia 1920 r. przygotowanie rezerwy łączności w Modlinie, Zegrzu, Markach, Rembertowie i Górze Kalwarii. Przewody rozciągnięto na słupach wzdłuż szosy Warszawa – Marki – Radzymin – Wyszków. Centrala łączności dla całej dywizji mieściła się w pałacyku braci Briggsów. Istotną rolę w bitwie o przedmoście Warszawy odegrała kolej marecka, służąc przede wszystkim jako jeden z podstawowych środków transportu dowożących żołnierzy oraz zaopatrzenie i prowiant dla walczących na pierwszej linii frontu. Kolejką marecką odwożono też rannych do głównego punktu medycznego na dworzec Warszawa Wileńska. Na mareckim cmentarzu parafialnym znajduje się zbiorowa mogiła około 40 polskich żołnierzy poległych w bitwie o przedmoście Warszawy.
Marki w II Rzeczypospolitej
- 1922 – utworzenie Robotniczego Klubu Sportowego "Marcovia"
- 1923 – utworzenie Ochotniczej Straży Pożarnej w Markach
- Wrzesień 1926 – pierwsze zajęcia w nowej szkole imienia "Pomnika Zwycięstwa 1920 r." w Pustelniku
- 1928 – do tzw. "Czerwonego Dworu" w Pustelniku przybywają siostry Franciszkanki Rodziny Maryi
- 1929 – utworzenie Mareckiego Gminnego Ośrodka Zdrowia
- Maj 1930 – wizyta prezydenta RP Ignacego Mościckiego w Markach
- 1931 – ukończenie budowy kościoła pod wezwaniem św. Andrzeja Boboli i Michała Archanioła
- 22 lutego 1931 – tzw. marsz głodnych zorganizowany przez Komunistyczną Partię Polski
- Październik 1931 – probostwo parafii świętego Izydora obejmuje ksiądz Teodor Jesionowski
- Wrzesień 1934 – pierwsze zajęcia w nowym gmachu szkoły nr 2 przy ul. Szkolnej
- 8 września 1939 – pierwsze bombardowania Marek
- 16 października 1942 – powieszenie na terenie Marek 10 Polaków przez hitlerowców; egzekucja 50 więźniów Pawiaka
- 18 października 1943 r. oddział Gwardii Ludowej stacjonującej w Ząbkach przeprowadził akcję wypadową na skład broni i amunicji znajdujący się na terenie dawnej fabryki Briggsów
- 30 lipca 1944 – rozstrzelanie przez Niemców w pobliżu jeziorka "Kruczek" mieszkańców Marek, Strugi, Pustelnika i Zielonki
- 13/14 września 1944 – wyzwolenie Marek spod okupacji niemieckiej przez wojska Armii Czerwonej
Marki po II wojnie światowej
- 1946 – gmina Marki składa się z 7 gromad o ogólnym obszarze 4800 ha, ludność 21 125 osób
- 1951 – do Marek zostają włączone: Brzeziny, Kąty Grodziskie i Grodzisk (wyłączone z gminy Bródno), Augustów, Augustówek, Mańki-Wojdy (wyłączone z gminy Nieporęt)
- 1952 – wyłączenie z Marek gromady Siwki i przyłączenie do Zielonki, utworzenie gminy Ząbki i wyłączenie z Marek gromad Drewnica i Ząbki
- 1959 – pożar karczmy mareckiej kończy jej działalność
- luty 1962 – oddano do użytku gmachu Szkoły Podstawowej nr 4 w Pustelniku przy ul. Dużej
- 1 stycznia 1967 – nadanie Markom praw miejskich
- Wrzesień 1967 – pierwsze lekcje w nowym budynku Szkoły Podstawowej nr 1 przy ul. Okólnej
- 31 sierpnia 1974 – ostatni kurs kolejki mareckiej
- 1975 – Marki znajdują się w województwie warszawskim, w powiecie wołomińskim
- 1 maja 1983 – wmurowanie kamienia węgielnego pod budowę kościoła Matki Bożej Królowej Polski w Markach-Pustelniku
- 14 marca 1984 – rozpoczęcie działalności Mareckiego Ośrodka Kultury pod dyrekcją Krystyny Klimeckiej
- 1998 – Marki znajdują się w województwie mazowieckim, w powiecie wołomińskim
- 2000 - Powstanie Mareckiego Oddziału Powiatowej Izby Gospodarczej - Obecnie Mareckie Stowarzyszenie Gospodarcze (MSG)
- Grudzień 2003 – powstało Towarzystwo Przyjaciół Marek
W Czarnej Strudze nad rzeką stała karczma, której mury odpowiadały na życzliwe pozdrowienia wędrowców echem aż osiem razy odbitym.
Podanie głosi, jakoby przed trzystu laty pewien potomek znakomitego rodu, dziedzic bardzo licznych włości, Przybywszy do Warszawy, przepychem i zbytkiem chciał przewyższyć wszystkich mieszkańców. Dostatki pozwalały mu na wielkie uciechy, ale przyjemności i hulaszcze życie zniszczyły cały jego majątek, który też wkrótce utracił. Doprowadzony do zupełnej ruiny i ubóstwa tułał się zubożały magnat po Warszawie i żywiony był z litości przy furcie klasztornej ojców Bernardynów. Po nędzy przyszła i słabość niebezpieczna, a ta rozbudziła w nim żal za grzechy i chęć ucieczki od życia i świata. Na pokutę wybrał sobie pustelnię niedaleko Warszawy, gdzie zamieszkiwał przez długie lata. Pod koniec życia otrzymał od krewnych znaczny spadek. Za otrzymane pieniądze wybudował w pobliżu swojej pustelniczej chatki kościół modrzewiowy. i tak to bogobojnie wielki grzesznik i pokutnik życia dokonał. Na pamiątkę tego wydarzenia wieś, która obok wybudowanego kościółka powstała, Pustelnikiem została nazwana.
Stare Marki
W latach 1897-1974 Stare Marki z Warszawą łączyła kolej konna Kolejki Mareckiej, w 1899 przedłużona do Radzymina i zastąpiona trakcją parową. W Starych Markach znajdował się Przystanek osobowy Marki
Pustelnik
Pustelnik - część miasta Marki w województwie mazowieckim w powiecie wołomińskim. Do 1957 roku, kiedy Marki otrzymały prawa osiedla, oddzielna wieś. Od 1967 w granicach miasta Marki.
Wieś w okresie międzywojennym znajdowała się w gminie Marki, po II wojnie światowej jedna z 7 gromad wchodzących w skład gminy Marki, powiat radzymiński, województwo warszawskie. Po reformie administracyjnej w 1952 w powiecie wołomińskim. W 1955 zlikwidowane zostały gminne rady narodowe i utworzono Gromadzkie Rady Narodowe w Markach, Pustelniku, Strudze, Zielonce, Ząbkach i Kątach Grodziskich. W 1957 zlikwidowano Gromadzką Radę Narodową w Pustelniku i włączono go do Osiedlowej Rady Narodowej w Markach.
W 1897 Pustelnik z Markami i Warszawą połączyła kolej konna Kolejki Mareckiej, w 1899 przedłużona do Radzymina i zastąpiona trakcją parową. Z uwagi na pokłady gliny pracowały tu liczne cegielnie. Na początku XX wieku istniała tu murowana synagoga, zniszczona przez Niemców już w 1939 roku.
W dawnym folwarku Olechowiczów w 'Czerwonym Dworze' od końca XIX wieku działał szpital, gdzie w czasie leczenia w 1911 umiera kompozytor i malarz litewski Mikalojus Konstantinas Čiurlionis (co upamiętnia tablica na ścianie budynku). Od 1928 w Czerwonym Dworze funkcjonuje Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi, które obecnie prowadzi Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Abpa Felińskiego w Markach-Pustelniku.
Etymologia nazwy Marki
Podanie głosi, jakoby przed trzystu laty pewien potomek znakomitego rodu, dziedzic bardzo licznych włości, Przybywszy do Warszawy, przepychem i zbytkiem chciał przewyższyć wszystkich mieszkańców. Dostatki pozwalały mu na wielkie uciechy, ale przyjemności i hulaszcze życie zniszczyły cały jego majątek, który też wkrótce utracił. Doprowadzony do zupełnej ruiny i ubóstwa tułał się zubożały magnat po Warszawie i żywiony był z litości przy furcie klasztornej ojców Bernardynów. Po nędzy przyszła i słabość niebezpieczna, a ta rozbudziła w nim żal za grzechy i chęć ucieczki od życia i świata. Na pokutę wybrał sobie pustelnię niedaleko Warszawy, gdzie zamieszkiwał przez długie lata. Pod koniec życia otrzymał od krewnych znaczny spadek. Za otrzymane pieniądze wybudował w pobliżu swojej pustelniczej chatki kościół modrzewiowy. i tak to bogobojnie wielki grzesznik i pokutnik życia dokonał. Na pamiątkę tego wydarzenia wieś, która obok wybudowanego kościółka powstała, Pustelnikiem została nazwana.
Źródło - artykuł w Wikipedii,
autorzy: wikipedyści,
licencja: GNU FDL,
