Komisja Kodyfikacyjna Prawa Karnego, działająca przy Ministerstwie Sprawiedliwości, opracowała projekt zmian w przepisach kodeksu postępowania karnego, który przewiduje wprowadzenie nowego środka zapobiegawczego: aresztu elektronicznego (AE).
Areszt elektroniczny (AE).
Areszt elektroniczny stanowi alternatywę dla tradycyjnego aresztu tymczasowego w zakładzie karnym lub areszcie śledczym. Zgodnie z założeniami projektu, osoby objęte AE przebywałyby we własnym miejscu zamieszkania, wyposażone w elektroniczną bransoletkę monitorującą, pod kontrolą Systemu Dozoru Elektronicznego (SDE).
„Nowelizacja jest efektem pracy ekspertów prawa karnego z Komisji. Czerpaliśmy również z najlepszych międzynarodowych doświadczeń. Chcemy jak najszybciej uchwalić tę zmianę, by wprowadzić nowoczesne i praktyczne rozwiązanie. Jego brak w Polsce skutkuje częstym stosowaniem tymczasowego aresztu, choć w wielu przypadkach możliwe byłoby zastosowanie aresztu elektronicznego, który wystarczyłby jako środek zabezpieczający” – wyjaśnia Arkadiusz Myrcha, wiceminister sprawiedliwości, odpowiedzialny za projekt.
Zasady stosowania aresztu elektronicznego
- Areszt elektroniczny polegałby na przebywaniu oskarżonego w miejscu jego zamieszkania z zamontowaną elektroniczną bransoletą monitorującą.
- Zastosowanie AE zależałoby od spełnienia określonych warunków technicznych (zasięg telefonii komórkowej, dostęp do energii elektrycznej) oraz, zasadniczo, zgody pełnoletnich członków rodziny.
- W wyjątkowych sytuacjach AE mógłby zostać zastosowany nawet bez zgody domowników, pod warunkiem, że jego wykonanie nie powodowałoby dużych niedogodności dla innych osób w domu i nie naruszało ich prywatności.
Cel wprowadzenia AE.
Celem głównym projektu jest ograniczenie nadmiernego stosowania tymczasowego aresztowania, które, według wielu praktyków i ekspertów, bywa zbyt często używane, zwłaszcza w przypadkach, gdzie grozi tylko surowa kara, a nie ma realnego zagrożenia matactwem. Wprowadzenie aresztu domowego ma na celu zapewnienie efektywnej kontroli nad oskarżonymi, a jednocześnie zmniejszenie kosztów ekonomicznych i społecznych związanych z pobytem w areszcie śledczym (koszty AE są nawet czterokrotnie niższe). Dodatkowo, AE zmniejsza ryzyko demoralizacji oskarżonego, pozwala mu na utrzymanie więzi społecznych i możliwość pracy nad resocjalizacją, przy jednoczesnym zwiększeniu nadzoru nad jego zachowaniem.
Ograniczenia i wątpliwości.
Warto zauważyć, że AE nie będzie stosowane we wszystkich przypadkach. Zgodnie z art. 258 k.p.k., tymczasowe aresztowanie i inne środki zapobiegawcze mogą być zastosowane nie tylko w przypadku uzasadnionej obawy ucieczki oskarżonego, ale również w przypadku obawy, że oskarżony będzie utrudniał postępowanie karne, np. nakłaniając do składania fałszywych zeznań. W związku z tym eksperci przewidują, że AE będzie częściej stosowane na późniejszym etapie postępowania, gdy dowody są już zgromadzone, a ryzyko utrudniania ścigania jest znacznie mniejsze.
Proceduralne aspekty zastosowania AE.
Zasadniczo, decyzję o zastosowaniu aresztu elektronicznego podejmować będzie sąd (art. 265a § 2 k.p.k.). W sytuacji zmiany tradycyjnego aresztu tymczasowego, prokurator będzie mógł zadecydować o zamianie go na AE (art. 253 § 2a k.p.k.).
Areszt elektroniczny, zgodnie z projektem, miałby obowiązywać przez całą dobę, jednak sąd będzie mógł określić dni i godziny, w których oskarżony będzie mógł opuścić miejsce wykonywania środka. W pierwszych trzech miesiącach wykonania AE, czas, w którym oskarżony mógłby opuszczać miejsce pobytu, nie mógłby przekroczyć 3 godzin na dobę (art. 265a § 5 k.p.k.).
Wprowadzenie AE pozwalałoby realnie ograniczyć liczbę tymczasowych aresztów, odciążając jednostki penitencjarne i zmniejszając koszty związane z utrzymaniem oskarżonych, przy jednoczesnym zachowaniu pełnej kontroli nad ich zachowaniem.
Projekt nowelizacji przygotowany przez Komisję Kodyfikacyjną Prawa Karnego trafił do Departamentu Prawa Karnego Ministerstwa Sprawiedliwości i będzie podlegał dalszym konsultacjom.
To jeden z artykułów powiązanych z branżą - kancelarie Włochy.