Poliomyelitis, znana także jako choroba Heinego-Medina, to wysoce zakaźna infekcja wywoływana przez wirus z grupy enterowirusów. Może ona dotknąć każdego, kto nie jest zaszczepiony, bez względu na wiek, ale najczęściej zachorowują dzieci poniżej piątego roku życia. Choroba ta wpływa głównie na układ nerwowy, szczególnie na rdzeń kręgowy, prowadząc do poważnych konsekwencji zdrowotnych, takich jak paraliż. W ostatnich latach, dzięki powszechnym szczepieniom, liczba zachorowań znacznie spadła, jednak wciąż stanowi ona zagrożenie w niektórych częściach świata.
Drogi zakażenia i mechanizm działania wirusa.
Wirus poliomyelitis przenosi się głównie przez kontakt z osobą zakażoną lub jej wydzielinami, na przykład kałem lub śliną. Zakażenie może rozprzestrzeniać się drogą pokarmową, zwłaszcza w wyniku spożywania zanieczyszczonych produktów spożywczych lub wody, jak również drogą kropelkową przez kaszel lub kichanie. Wirus dostaje się do organizmu przez usta lub nos, a następnie namnaża się w jelitach. Stamtąd przedostaje się do krwiobiegu, z którego trafia do innych części ciała, w tym do ośrodkowego układu nerwowego, gdzie może wywołać nieodwracalne uszkodzenie nerwów.
Objawy i przebieg choroby.
Objawy choroby mogą być łagodne i przypominać inne infekcje wirusowe, takie jak gorączka, ból gardła, bóle głowy, czy zaburzenia żołądkowo-jelitowe. W poważniejszych przypadkach choroba może prowadzić do aseptycznego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, które objawia się sztywnością karku, bólem pleców i parestezjami. W najcięższych przypadkach, gdy wirus atakuje układ nerwowy, mogą wystąpić asymetryczne niedowłady lub porażenia, które czasami pozostają na stałe. W skrajnych przypadkach może dojść do niewydolności mięśni oddechowych, co prowadzi do śmierci.
Większość osób zakażonych nie rozwija objawów, a 95% przypadków to tzw. zakażenia bezobjawowe. Niemniej jednak, u niektórych osób, szczególnie u dzieci i osób starszych, choroba może przybrać poważniejszy przebieg, prowadząc do porażeń, które mogą obejmować jedną lub więcej kończyn, a czasem także mięśnie tułowia.
Typy wirusa.
Poliowirusy występują w trzech odmianach: typ 1, typ 2 i typ 3. Każdy z tych wirusów może wywołać chorobę, jednak zakażenie jednym typem nie zapewnia odporności na pozostałe. Oznacza to, że teoretycznie osoba może zachorować na poliomyelitis trzykrotnie, po każdym z trzech typów wirusa. Zakażenie występuje wyłącznie u ludzi, co czyni wirusa poliomyelitis wyjątkowym, gdyż nie przenosi się na inne gatunki.
Szczepienia jako profilaktyka.
Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania poliomyelitis są szczepienia ochronne, które stosowane są na całym świecie. W Polsce dzieci szczepione są wyłącznie inaktywowaną szczepionką IPV (Inaktywowana Szczepionka Przeciw Poliomyelitis), która zawiera martwe szczepy wirusa poliowirusów typów 1, 2 i 3. Ta szczepionka jest bardzo skuteczna w zapobieganiu rozwojowi choroby, ponieważ powoduje produkcję przeciwciał, które uniemożliwiają wirusowi przedostanie się do ośrodkowego układu nerwowego, gdzie mógłby wywołać poważne uszkodzenia.
Szczepienie IPV jest bezpieczne i zalecane dzieciom, w tym tym z osłabionym układem odpornościowym. Program szczepień ochronnych obejmuje trzy dawki szczepionki do 2. roku życia oraz jedną dawkę przypominającą w 6. roku życia. Po zakończeniu cyklu szczepienia odporność utrzymuje się przez całe życie. Szczepienie odbywa się domięśniowo lub podskórnie, a jego skuteczność w dużym stopniu ogranicza ryzyko zachorowania na polio, eliminując zagrożenie niepełnosprawnościami i trwałymi uszkodzeniami układu nerwowego.
Możliwości szczepień dla dorosłych.
Dorośli, którzy nie byli szczepieni w dzieciństwie, powinni rozważyć szczepienie IPV, szczególnie jeśli planują podróże do regionów, gdzie poliomyelitis nadal występuje, takich jak Afganistan czy Pakistan. Ponadto, osoby pracujące z poliowirusami, na przykład w laboratoriach, czy pracownicy ochrony zdrowia mający kontakt z chorymi, również są zalecani do otrzymania szczepienia przypominającego, które przeprowadza się w dwóch dawkach, z przerwą 1-2 miesięcy, a następnie trzecią dawką po kilku miesiącach.
Przeciwwskazania do szczepienia.
Chociaż szczepionka IPV jest bezpieczna, istnieją pewne przeciwwskazania. Osoby, które miały reakcję alergiczną po poprzednim szczepieniu, nie powinny otrzymywać tej szczepionki. Ponadto, osoby, które mają chorobę w fazie ciężkiej, z umiarkowanym lub poważnym przebiegiem, powinny odroczyć szczepienie, natomiast osoby z łagodnymi objawami choroby, takimi jak przeziębienie, mogą bezpiecznie zostać zaszczepione.
Po szczepieniu mogą wystąpić drobne objawy uboczne, takie jak zaczerwienienie, ból lub obrzęk w miejscu wstrzyknięcia, które zazwyczaj ustępują w ciągu 1-2 dni. Rzadziej mogą wystąpić objawy ogólnoustrojowe, takie jak bóle głowy, wymioty czy biegunka, które zazwyczaj ustępują samoistnie.
Poliomyelitis, mimo że dzięki szczepieniom stało się chorobą rzadką w wielu krajach, wciąż stanowi poważne zagrożenie w miejscach, gdzie dostęp do szczepień jest ograniczony. Dzięki skutecznej profilaktyce, jaką są szczepienia IPV, choroba ta może zostać wyeliminowana. Szczepienia są niezbędnym środkiem ochrony zdrowia publicznego, zapobiegającym poważnym powikłaniom, w tym trwałemu porażeniu. Systematyczne szczepienia dzieci oraz odpowiednia higiena to najważniejsze elementy walki z tym niebezpiecznym wirusem.
To jeden z artykułów powiązanych z branżą - lekarze, przychodnie prywatne Śródmieście.