Zgoda na pliki cookie

Nasza witryna wykorzystuje pliki cookie, aby zapewnić wygodę przeglądania i dostarczać informacje. Przed dalszym korzystaniem z naszej witryny zgadzasz się i akceptujesz naszą Politykę plików cookie i prywatność

STARTWydarzeniaAktualnościDodaj firmęKonkursy


Historia Białołęki

Białołęka to obecnie dwa osiedla w dzielnicy o tej samej nazwie. Są pozostałością dawnych podwarszawskich wsi - Białołęki Dworskiej i Białołęki Szlacheckiej. Wsie te zostały włączone do obszaru Warszawy w wyniku zmiany granic w 1951 r. W 1994 dla nowo powstałej gminy wybrano właśnie nazwę Białołęka. Wybór nie był przypadkowy - oba osiedla leżą w samym centrum gminy i łącznie mają znaczącą powierzchnię. Po likwidacji gmin dzielnica zachowała nazwę od osiedla Białołęka.

Osiedle Białołęka Szlachecka (na planach bywa zaznaczana jako po prostu Białołęka) leży na południowy wschód od Kanału Żerańskiego, po obu stronach głównej ulicy - Białołęckiej. Sąsiaduje osiedlami: Aleksandrów, Brzeziny i Konstantynów. Dominuje zabudowa jednorodzinna.

Osiedle Białołęka Dworska leży na wschód od linii kolejowej w kierunku Legionowa. Sąsiaduje osiedlami: Dąbrówka Grzybowska, Płudy i Choszczówka oraz Szamocin i Tomaszew. Tu także dominuje zabudowa jednorodzinna.

Wieś Białołęka powstała w 1425 roku i należała do rodziny Gołyńskich. Była to wieś szlachecka, powstała na prawie chełmińskim. Od roku 1471 należała do rodziny Gołyńskich i liczyła 18,5 łanów uprawnych (ok. 315 ha). Na początku XVII wieku jej właścicielem był biskup chełmiński Wawrzyniec Gembicki.

W połowie XVII wieku jej właścicielem był natomiast Jan Kazimierz, który darował ją następnie jezuitom. W 1652 roku liczyła ok. 15,5 łanów (ok. 260 ha). W okresie wojen szwedzkich, w czasie trzydniowej bitwy o Warszawę (1656 r.) Białołęka została spalona.

W 1661 roku było tu 38 domów, w 1789 już 63. Wieś należała wtedy do pani Szamockiej, miecznikowej warszawskiej. W dniach 24-25 lutego 1831 roku pod Białołęką, po obu stronach obecnej ulicy Białołęckiej, na północ od ulicy Toruńskiej została stoczona bitwa między armią polską dowodzoną przez gen. J. Krukowieckiego a korpusem rosyjskim Szachowskiego.

W XIX wieku Białołęka wchodziła w skład gminy Bródno. Na obrzeżach Białołęki stopniowo powstawały nowe osiedla i folwarki: Aleksandrów, Brzeziny, Annopol, Konstantynów, Marywil, Różopole i Ustronie. W okresie międzywojennym jedynym terenem obecnej Białołęki będącym w granicach Warszawy było osiedle Różopol.

W 1938 roku Białołęka liczyła około 700 mieszkańców, dzieliła się na Białołękę Dworską i Białołękę Szlachecką, a należała do gminy Bródno. W 1951 grupa wsi (w tym Białołęka) została przyłączona do Warszawy w wyniku nowego podziału administracyjnego stolicy. Skrajnymi osiedlami będącymi wtedy w granicach Warszawy były: Nowodwory, Winnica, Dąbrówka Szlachecka, Dąbrówka Grzybowska, Brzeziny Nowe, Choszczówka, Białołęka Dworska i Białołęka Szlachecka.

W 1976 roku, podczas kolejnej zmiany granic, do Warszawy włączono kolejne wsie i północno-wschodnia granica Warszawy uzyskała obecny kształt. W 1994 roku Białołęka dała nazwę nowej gminie Warszawa-Białołęka. Pod względem powierzchni gmina sytuowała się na trzecim miejscu pośród 11 gmin warszawskich, zajmując 15% powierzchni całego miasta.

W 2002 roku zmieniono podział terytorialny likwidując warszawskie gminy, zastępując je dzielnicami.

Historia Osiedla Nowodwory

Nowodwory, a wcześniej "Nowy Dwór", to dawniej wieś oraz folwark. Ksiądz Franciszek Czajkowski w książce wydanej w 1785 r. tak opisuje te tereny: Nowydwór – folwark Imć pana Ossolińskiego, wojewody podlaskiego – pół ćwierci mili na zachód letni, położony nad łachą wiślaną.

Zarówno w okresie zaborów, jak i potem, przez I wojnę światową, II Rzeczpospolitą, II wojnę światową i pierwsze lata PRL Nowodwory były podwarszawską wsią. W tych okresach granice Warszawy rozszerzały się i wieś znajdowała się coraz bliżej stolicy. Nowodwory znajdowały się wtedy w ówczesnym powiecie warszawskim, w gminie Jabłonna. Już w okresie międzywojennym wieś była średniej wielkości, znajdowała się tu m.in. Siedmioklasowa publiczna szkoła powszechna w Nowodworach.

Nowodwory zostały włączone do granic Warszawy w 1951 roku, wraz z kilkoma innymi sąsiednimi wsiami. Były wtedy osiedlem przy granicy miasta. Dopiero w 1976 roku, po kolejnej korekcie granic włączono następne wsie i granica oddaliła się od Nowodworów.

Historia Osiedla Anecin

W pierwszej połowie XX w. Anecin był podwarszawską wsią leżącą na trasie wylotowej z Warszawy. W 1951 r. został włączony do granic Warszawy.

Historia Osiedla Tarchomin

Tarchomin powstał z trzech oddzielnych podwarszawskich wsi, włączonych do Warszawy w 1951 r.

Historia Osiedla Różopol

Jeszcze na początku XX w. Różopol był podwarszawską wsią leżącą przy trasie wylotowej z Warszawy (ul. Modlińska). Była to jednak jedyna wieś leżąca na terenie dzisiejszej dzielnicy Białołęka (spośród kilkudziesięciu), która została włączona do granic Warszawy już po I wojnie światowej. Kolejne wsie obecnej dzielnicy Białołęki były włączane dopiero kilkadziesiąt lat później, w okresie PRL.

Historia Osiedla Winnica

W pierwszej połowie XX w. Winnica była podwarszawską wsią leżącą przy trasie wylotowej z Warszawy. W 1951 r. została włączony do granic Warszawy.

Historia Osiedla Dąbrówka Szlachecka

W pierwszej połowie XX w. Dąbrówka Szlachecka była podwarszawską wsią leżącą przy trasie wylotowej z Warszawy. W 1976 r. została włączona do granic Warszawy.

Historia Osiedla Dąbrówka Grzybowska

W pierwszej połowie XX w. Dąbrówka Grzybowska była podwarszawską wsią. W 1976 r. została włączona do granic Warszawy.

Historia Osiedla Buchnik

W pierwszej połowie XX w. Buchnik był podwarszawską wsią leżącą przy trasie wylotowej z Warszawy. W 1951 r. został włączony do granic Warszawy.

Historia Osiedla Buków

W pierwszej połowie XX w. Buków był podwarszawską wsią leżącą przy trasie wylotowej z Warszawy. W 1951 r. został włączony do granic Warszawy.

Historia Osiedla Kępa Tarchomińska

W pierwszej połowie XX w. Kępa Tarchomińska była niewielką podwarszawską wsią leżącą wzdłuż Wisły. W 1951 r. została włączony do granic Warszawy.

Historia Osiedla Nowe Świdry

W pierwszej połowie XX w. Nowe Świdry były podwarszawską wsią, powstałą w pobliżu starszej - Starych Świdrów. W 1951 r. obie wsie zostały włączone do granic Warszawy.

Historia Osiedla Stare Świdry

W pierwszej połowie XX w. Stare Świdry były podwarszawską wsią. W sąsiedztwie powstała druga wieś, która obecnie też jest osiedlem - Nowe Świdry. W 1951 r. obie wsie zostały włączone do granic Warszawy.

Historia Osiedla Piekiełko

Osada powstała w drugiej połowie XIX wieku wokół karczmy "Piekiełko" założonej w 1803 r. wzdłuż obecnej ulicy Modlińskiej, między Żeraniem a Wiśniewem. Do 1887 r. postawiono tu 51 domów. Spis mieszkańców z 1912 r. wykazał 58 osób. Do rozbudowy osady przyczyniła się Kolej Jabłonowska kursująca do Jabłonny w latach 1900-1956 (z przerwami w 1939 i 1944). Przystanek osobowy w Piekiełku oddano do użytku w 1902 r., a wraz z nim dwie bocznice towarowe, do fabryki chemicznej (później farmaceutycznej) Spiessa w Tarchominie (obecnie Polfa Tarchomin S.A.) i chemicznej "Winnica"w Henrykowie. Piekiełko zostało przyłączone do Warszawy wraz z innymi sąsiadującymi wsiami w 1951 r.

Historia Osiedla Góry Skierdowskie

W pierwszej połowie XX w. Góry Skierdowskie były podwarszawską wsią leżącą przy trasie wylotowej z Warszawy. W 1951 r. zostały włączone do granic Warszawy.

Historia Osiedla Płudy

W pierwszej połowie XX w. Płudy były podwarszawską wsią leżącą przy trasie wylotowej z Warszawy. W 1951 r. zostały włączone do granic Warszawy.

Historia Osiedla Tomaszew (Tomaszów)

W pierwszej połowie XX w. Tomaszew był podwarszawską wsią. W 1976 r. został włączony do granic Warszawy.

Historia Osiedla Marcelin

Jeszcze w pierwszej połowie XX w. Marcelin był podwarszawską wsią. W 1951 r. został włączony do granic Warszawy.

Historia Osiedla Konstantynów

Jeszcze w pierwszej połowie XX w. Konstantynów był podwarszawską wsią. W 1951 r. został włączony do granic Warszawy.

Historia Osiedla Aleksandrów

W pierwszej połowie XX w. Aleksandrów był podwarszawską wsią. W 1951 r. został włączony do granic Warszawy wraz z innymi sąsiadującymi wsiami.

Historia Osiedla Annopol

Na terenie folwarku Marywil w 2 poł. XIX wieku wzniesiono tu fort XIV Twierdzy Warszawa, znany jako Fort Marywil lub Pelcowizna. Zadaniem tego fortu była m.in. osłona trasy Kolei Nadwiślańskiej. Rozkazem o likwidacji Twierdzy Warszawa z dnia 31 stycznia 1909 roku dzieło to przeznaczone zostało do kasacji i latem 1913 roku zniszczony, jako jeden z nielicznych obiektów Twierdzy całkowicie.

W 1919 na terenie na północ od fortu przystąpiono do budowy Kanału Obwodowego, dokończonego po II wojnie światowej pod nazwą Kanał Żerański. Przy rozbiórce resztek fortu zatrudniano głównie bezrobotnych, co stanowiło dla nich często jedyne źródło utrzymania.

Na terenie pofortecznym należącym do Skarbu Państwa ulokowano tu osiedle dla bezrobotnych i bezdomnych o nazwie Annopol. Początki osiedla to rok 1927 i rozbudowywane było aż do 1933. W 41 barakach o różnej konstrukcji osiedlono 810 rodzin, razem 3329 osób. Na terenie kolonii znajdował się wodociąg, kilka latarni gazowych, powstał tu także drewniany kościółek pw. św. Marii Magdaleny. W jednym z 16 murowanych baraków znajdowało się 20 mieszkań jednoizbowych o powierzchni 17,25 m kwadratowych i o sionce o powierzchni 1,02 m kw każde.

Środek osiedla stanowił Plac Annopolski, a jedną z głównych ulic była Inowłodzka. Do kolonii prowadziły takie ulice jak Pisankowa czy Marii Magdaleny. Miejsce to oprócz faktu, że było ostoją biedy, było też siedliskiem przestępczości. W 1938 w 113 barakach mieszkało ok. 11 tys. ludzi.

W 1944 osiedle częściowo uległo zniszczeniu w czasie bitwy o Pragę, rozebrane w latach 50.ych XX wieku, choć ostatnie baraki rozebrano dopiero w 1968 w czasie budowy osiedla na Bródnie.

W 1951 wraz z innymi wsiami Annopol został włączony do Warszawy, jako część dzielnicy Praga Północ. Po wojnie zlokalizowano tutaj przemysł - działała tu m.in. Okręgowe Przedsiębiorstwo Przemysłu Mięsnego na Żeraniu (zakłady mięsne Annopol), Warszawskie Przedsiębiorstwo Budowy Mostów, Warszawska Fabryka Pomp i inne.

W dawnych zakładach mięsnych znalazło swoje siedziby wiele firm, zbudowano też nowe budynki o podobnym przeznaczeniu. Przy ulicy Annopol znajduje się też siedziba Coca-Cola Beverages Polska Sp. z o.o. oraz Wojewódzki Ośrodek Egzaminowania Kierowców.

Historia Osiedla Kobiałka

W pierwszej połowie XX w. Kobiałka był podwarszawską wsią. W 1976 r. została włączona do granic Warszawy.

Historia Osiedla Ruskowy Bród

W pierwszej połowie XX w. Ruskowy Bród był podwarszawską wsią. W 1976 r. został włączony do granic Warszawy wraz z innymi sąsiadującymi wsiami.Przy skrzyżowaniu ulicy Ruskowy Bród z ulicą Mańkowską znajdują się ruiny cmentarza kolonistów niemieckich, którzy osiedlali się w tych rejonach w XIX wieku.

Historia Osiedla Olesin

W pierwszej połowie XX w. Olesin był podwarszawską wsią. W 1976 r. został włączony do granic Warszawy.

Historia Osiedla Augustówek

W pierwszej połowie XX w. Augustówek był podwarszawską wsią. W 1976 r. został włączony do granic Warszawy.

Historia Osiedla Mańki-Wojdy

Dawniej były to dwie odzielne wsie: Mańki i Wojdy. Następnie wsie te zaczeto traktować jako jedność i powstała nazwa Mańki-Wojdy. Później jednak pomiędzy dawnymi dwoma częściami wsi powstała wieś Augustówek, co doprowadziło do dość dziwnej sytuacji, że jedna wieś jest podzielona zabudowaniami innej wsi. W 1976 r. Mańki-Wojdy i Augustówek zostały włączone do granic Warszawy wraz z innymi sąsiadującymi wsiami. Sytuacja jednak pozostała i na północ od ulicy Zdziarskiej jest układ osiedli: Mańki-Wojdy - Augustówek - Mańki-Wojdy.

Historia Osiedla Augustów

W pierwszej połowie XX w. Augustów był podwarszawską wsią. W 1976 r. został włączony do granic Warszawy wraz z innymi sąsiadującymi wsiami.

Historia Osiedla Brzeziny

W pierwszej połowie XX w. Brzeziny były podwarszawską wsią. W 1951 r. zostały włączone do granic Warszawy wraz z innymi sąsiadującymi wsiami.

Historia Osiedla Kąty Grodzkie

Poprzednio Kąty Grodziskie były podwarszawską wsią, która została przyłączona wraz z innymi sąsiadującymi wsiami do Warszawy w 1976 roku. W tym właśnie roku północno-wschodnia część Warszawy uzyskała obecny kształt.

Historia Osiedla Grodzisk

W pierwszej połowie XX w. Grodzisk był podwarszawską wsią. W 1976 r. został włączony do granic Warszawy wraz z innymi sąsiadującymi wsiami.

Historia Osiedla Lewandów

Lewandów dawniej był podwarszawską wsią, a w zasadzie osiedlem dawnego PGR. W 1977 r. został włączony do granic Warszawy wraz z innymi sąsiadującymi wsiami. Często traktuje się go jako część Grodziska.

Historia Kanału Żerańskiego

Pierwotnie w XVII wieku w miejscu dzisiejszego Kanału Żerańskiego powstał Kanał Królewski z polecenia króla Zygmunta III Wazy. Zadaniem tego kanału było "ściągnąć wody z puszczy" (Puszczy Słupeckiej), czyli uregulowanie rzeki Długiej na odcinku od Kobiałki do Narwi, która zagrażała wylewami dworowi myśliwskiemu Wazów w Nieporęcie. Nazwa Kanał Królewski widnieje jeszcze na mapach z lat 30. XX wieku. Kanał ten został wykorzystany przy budowie Kanału Żerańskiego.

Kanał Żerański jest kontynuacją robót prowadzonych już w I poł. XIX w. Wobec odcięcia od Bałtyku przez Prusy powstał plan, aby otworzyć drogę na Bałtyk przez Narew i Niemen, które należało połączyć spławnymi kanałami. Między Narwią a Niemnem przeprowadzono Kanał Augustowski, a między Bugiem a Dnieprem kanał znany jako Kanał Królewski.

Koncepcja budowy kanału pomiędzy Bugiem a Wisłą powstałą już w 1910 - Carskie Ministerstwo Komunikacji opracowało projekt drogi wodnej Wisła-Dniepr. Skanalizowany miał być Bug od Brześcia do Małkinii i dalej od Małkinii do Warszawy miał biec kanał długości 90 km. Projekt po przeróbkach zaakceptowano w formie kanału Żerań-Zegrze, który miał skrócić drogę wodną Bug-Wisła z 61 do 20 km. Zadaniem tego kanału miało być też odwodnienie doliny Bródnowsko-Nieporęckiej oraz zlewni rzeki Długiej i Kanału Bródnowskiego.

Pierwsze prace ruszyły dopiero w 1919 roku, ale szybko zostały przerwane. Kolejne prace podjęte w latach 1935-1938 zaowocowały budową wąskiego kanału na Żeraniu o długości ok. 2,5 km, który służył odprowadzaniu wody z Kanału Bródnowskiego.

Do pomysłu powrócono w 1950 roku i już w 1951 r. na początku współczesnego Kanału Żerańskiego wybudowano port oraz śluzę. Dwustronna śluza im. inż. Tadeusza Tillingera pomiędzy portem Żerańskim a Wisłą ma komorę o wymiarach 85x12 oraz długość 104 m i do niedawna była drugą na świecie co do wielkości i typu, po śluzie pod Asuanem na Nilu w Egipcie.

Historia Domu Zgromadzenia Sióstr Benedyktynek Samarytanek

Budynki i ogród znajdujące się obecnie w okolicy ul. Modlińskiej nr 257 były dawniej własnością Towarzystwa Opieki nad Kobietami. W 1927 r. zostały przekazane Siostrom Benedyktynkom Samarytankom, które utworzyły tam placówkę opieki nad kobietami "moralnie zaniedbanymi". Ich podopieczne były wcześniej pacjentkami szpitala skórno-wenerycznego św. Łazarza w Warszawie. Działały one jako organizacja świecka (na podst. statutu zatwierdzonego 13 marca 1926 r. przez Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej).

W marcu 1933 r. Jadwiga Jaroszewska przyczyniła się do erygowania Zgromadzenia Sióstr Benedyktynek Samarytanek Krzyża Chrystusa. W 1938 r. zakład będący pod opieka Towarzystwa Ochrony Kobiet zmienił właściciela i został przekazany Towarzystwu Medycyny Zapobiegawczej. W 1939 r. placówka zmieniła nazwę na Zakład Wychowawczy dla Dziewcząt imienia matki Wincenty Jaroszewskiej. Podczas wojny siostry sprawowały nadal opiekę nad wychowankami, niosły pomoc Żydom, użyczały oficyny stojącej w ogrodzie do konspiracji oraz pozwoliły na zorganizowanie w oborze składu broni oddziału AK. Po II wojnie światowej Benedyktynki Sakramentki osiadły w Gębicach.

Źródło - artykuł w Wikipedii,
Źródło - artykuł w Wikipedii,
autorzy: wikipedyści,
autorzy: wikipedyści,
licencja: GNU FDL,
Źródło - artykuł w Warszawawikia,
autorzy: wikiapedyści,
licencja: GNU FDL,